Më 2 janar 1492, mbretërit spanjoll pushtuan Granadën, duke i dhënë fund pothuajse tetë shekujve prani të myslimanëve. Një ngjarje që bëri të mundur zbulimin e Amerikave, fillimin e skllavërisë dhe kolonizimin e Afrikës.
Në një ditë të ftohtë, 2 janar 1492, forcat e armatosura të Kurorave të Aragonës dhe Kastijes ishin në këmbët e Pallatit “Alhambra“ në Granada. Dhjetë vjet rrethim i dha fund përfundimisht epokës islame të Spanjës. Sulltan Muhammed XII, Abuabdelah i njohur si Boabdil i kthen çelësat e qytetit dhe i jep fund një aventure njerëzore prej gati tetë shekujsh. Ishte ky civilizim ai që lejoi perëndimin të përfitonte nga njohuritë arabe dhe greke dhe që hodhi bazat për një aventurë të re njerëzore drejt Amerikës, pastaj Afrikës.
Sipas disa legjendave, lundruesi Christopher Columbus dëshmon dorëzimin e Boabdil. Ai tregon se gjatë rrugës për në mërgim, në një vend të quajtur “fryma e fundit e Moorit”, sulltani kthehet me fytyrë nga Granada dhe qan. Nëna e tij, e cila e shoqëroi në internimin e tij, i thotë: “Mos qaj si një grua për atë që nuk munde ta mbrosh si një burrë”. Thuhet gjithashtu se kur më vonë u largua nga Spanja, nga deti, ai hodhi shpatën e tij në det ndërsa vështronte bregdetin Andaluzian, duke premtuar të kthehej për të ripushtuar Andaluzinë një ditë. Ai vdiq në Fez, Marok, në 1533.
Qytetërime të shkatërruara
Kristofor Kolombi fillon që nga viti i rënies së Granadës kërkimin e rrugës për në Indi, por zbulon Amerikat. Historia tregon se ky sukses i tij është bërë i mundur nga njohuritë dhe shkencat e grumbulluara në Spanjë nga myslimanët. Kolombi zbuloi ishullin e San Salvadorit në 1492 dhe themeloi “La Navidad“, vendbanimin e parë kolonial të “Botës së Re“ në Hispaniola, Haiti i sotëm. Herman Kortez, një tjetër lundërtar, pushtoi Perandorinë Azteke, Meksikën e sotme, më 1519. Ndërsa Françisko Pizarro, pushtoi Perandorinë Inkase, një rajon që i korrespondon Ekuadorit, Perusë, Bolivisë dhe Kilit verior së bashku.
Popujt vendas, një kulturë tjetër nga ajo Spanjolle, mbajtën barrën e sulmeve të pushtuesve të cilët, nga fshati në fshat, masakruan popullata të tëra dhe shfarosën miliona viktima me një dhunë të paprecedentë. Midis përhapjes së epidemive dhe dhunës së pushtimeve, popuj dhe civilizime të tëra u shkatërruan dhe madje u zhdukën nga faqja e dheut. Gjatë shekullit të 16-të, Spanjollët zbuluan tokat Amerikane dhe siguruan zotërimin e tyre mbi këto pafundësi që shtriheshin nga Kalifornia në Florida deri në Tierra del Fuego, në jug të kontinentit.
Këto zbulime tërhoqën aventurierë të tjerë të etur për pasuri të lehta. Zhak Kartier u dërgua në 1534 në emër të Mbretit të Francës, Françua i Parë, më pas ndoqën Anglezët, Portugezët dhe Hollandezët. Spanjollët, më shumë se të gjithë evropianët e tjerë, filluan atë që sot mund të quhet spastrimi i parë etnik në historinë njerëzore. Rrëmbimet dhe përdhunimet ishin të përditshme. Martesat e detyruara ishin të zakonshme me qëllim për të krijuar aleanca martesash. Pushtuesit e paskrupuj nuk hezitonin të përdhunonin gratë që kishin rënë në robëri.
Skllavëria dhe kasaphanja
Me krishtëzimin e detyruar dhe zhdukjen e një pjese të madhe të popullsisë lokale, nevojat për punë kishin filluar të ndjeheshin. Kjo nevojë po krijonte një dramë tjetër. Skllavërinë dhe kasaphanen e Afrikës. Spanjollët, të vendosur në brigjet e Afrikës, filluan më pas të organizonin tregtinë e skllevërve në shoqërinë e Portugezëve, pastaj evropianëve të tjerë. Ata i kapin vetë ose i blinin afrikanët dhe më pas i drejtonin në ishujt Madeira ose në Kepin e Verdës, e më pas në destinacionin përfundimtar: Amerikat. Sipas studimeve ishin të paktën 5 milion afrikanë të dëbuar vetëm në Brazil. Tregtia e skllevërve u bë për evropianët po aq fitimprurëse sa pushtimi i Botës së Re.
Për të shumëzuar fitimet, Spanjollët i transferojnë këto aktivitete nën emrin “asiento”. Kompanitë, përmes kontratave administrative, marrin përsipër, në vend të shtetit, të kryejnë këto detyra të zhvendosjes së detyruar. Pas këtij shembulli, mbreti anglez Zhak II krijoi Kompaninë Mbretërore të Afrikës dhe Francezi Luigji i XIV filloi Kompaninë e Senegalit. Ky i fundit zëvendësoi Kompaninë e Indisë, krijuar nga Kolberti, i cili nuk solli para të mjaftueshme për të ndërtuar Pallatin e Versajës. Ardhja e francezëve dhe anglezëve në brigjet afrikane rriti çmimet e skllevërve, duke çuar në mënyrë të pashmangshme në qarqe të reja furnizimi brenda tokave afrikane.
Kjo forcë e re punëtore ishte menduar për operacionet minerare të zhvilluara në Amerikat, nga të cilat u nxorr ari dhe u riatdhesua në Gadishullin Iberik. Zhvillimi i bujqësisë kërkonte gjithashtu duar. Produktet bujqësore jo të njohura në Evropë, të tilla si kakao, pambuk, duhan, kafeja dhe kallam sheqeri, më pas pushtuan tregjet evropiane.
Pasi u bë motori tjetër i rritjes ekonomike në Perëndim, skllavëria e pengoi Afrikën pasi krijoi padrejtësi dhe pabarazi në Amerikat – efekte që ndihen edhe sot. Hemorragjia që po kalon kontinenti, me largimin e forcave të tij jetësore në kushte çnjerëzore, destabilizon civilizime të tëra në Afrikën Perëndimore.
Gjurmët e pashlyeshme
Zërat e intelektualëve si Montaigne, Hugo ose Montesquieu u ngritën përballë kaq shumë vuajtjeve. Por shfuqizimi i skllavërisë nuk u dekretua deri në shekullin e 19-të: në Kili në 1810, Argjentinë në 1813, Kolumbi në 1821 dhe Meksikë në 1829. Kolonizimi nuk kishte më nevojë për duar. Industrializimi dhe mekanizimi morën më mirë logjikën koloniale. Shtetet e Bashkuara, të cilat janë bërë një fuqi e madhe, po dëbojnë Evropianët nga kontinenti Amerikan, i cili është bërë hapësira e tyre e jetesës. Këta të fundit këshillohen me njëri-tjetrin për pushtimin e drejtpërdrejtë, kësaj here, të Afrikës dhe zyrtarizuan këto ndarje në konferencën e Berlinit të 1884. Skllavëria dhe kolonializmi në Afrikë zgjatën deri nga gjysma e dytë e shekullit të njëzetë e cila zvarrit akoma këtë kontinent nga dhimbjet e kësaj periudhe të errët deri më sot.
Sot, gjurmët e pashlyeshme të ekspansionizmit dhe kolonializmit spanjoll të shekullit XV mund të gjenden në presidencat e okupuara të Ceuta dhe Melilla në Marokun e veriut. Ata janë simbolet e gjalla të këtij pushtimi që i bënë aq shumë dëm amerindianëve si dhe afrikanëve. Duke mos pasur më asete strategjike në epokën e satelitëve dhe teknologjive të reja, këto dy qytete janë mbetjet e trishtueshme të kësaj periudhe të errët.
Nga ky 2 janar 1492, ditë e ftohtë e mërgimit të Sulltan Muhammed-it VII dhe që nga ripushtimi i Granadës nga të krishterët, morën formë dy lëvizje të mëdha njerëzore. Nga njëra anë, përkthimet dhe përhapja e shkencave arabe në Toledo, Granada dhe Sevilje, të cilat do të ndihmonin dhe nxirrnin në dritë evropën duke përgatitur rilindjen evropiane. Nga ana tjetër, pushtimi i botës nga Kristofor Kolombi, i cili besoi se po zbulonte Inditë dhe që shndërroi civilizimet e tëra në zjarr e hi në tokën Amerikane dhe Afrikane. Dy tendenca të kundërta që ende ndikojnë në botën tonë aktuale. – Nga Ahmed Faouzi
